Jednym z kluczowych parametrów potrzebnych do wyceny rezerw aktuarialnych na świadczenia pracownicze jest stopa dyskontowa. Jest to odpowiednio ustalona stopa procentowa, która jest stosowana do dyskontowania przyszłych zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych, takich jak odprawy emerytalne czy nagrody jubileuszowe. Zgodnie ze standardami (MSR 19, KSR 6, KSA 1) powinna ona być ustalana na podstawie wysoko ocenianych obligacji przedsiębiorstw. W przypadku walut, dla których nie istnieje dobrze rozwinięty rynek takich obligacji, należy zastosować rynkowe rentowności brutto obligacji skarbowych o odpowiednich parametrach. Z taką sytuacją mamy do czynienia w Polsce, co dokładniej opisaliśmy w tym wpisie.
Czym jest rentowność obligacji?
Rentowność obligacji określamy jako jej roczną stopę zwrotu w okresie do wykupu, z uwzględnieniem jej bieżącej wartości rynkowej. Dla przykładu rozważmy obligację zerokuponową, której dzisiejsza cena rynkowa wynosi 900 zł, a która równo za rok wypłaca nominał równy 1000 zł. Wówczas jej rentowność wynosi (1000 – 900) / 900 = 11,11% w skali roku. Gdyby natomiast ta obligacja wypłacała 1000 zł po 2 latach, to jej roczna rentowność byłaby równa 5,41%, ponieważ 900 * (1 + 5,41%) ^ 2 = 1000.
A co z oprocentowaniem?
Nie należy mylić rentowności obligacji z inną stopą, z którą jest ona często związana, a mianowicie ze stopą oprocentowania kuponów obligacji. Rozważmy, jaka będzie rentowność, jeśli obligacja dodatkowo będzie wypłacała roczne kupony w wysokości 2% nominału. Oznacza to, że co roku dostaniemy dodatkowo 1000 zł * 2% = 20 zł. W takim przypadku przy obliczaniu rentowności tej obligacji potrzebujemy uwzględnić 3 wartości:
- jej bieżącą wartość rynkową (900 zł),
- jej nominał (1000 zł),
- wartość jej kuponów (20 zł każdy).
Szukana rentowność będzie wtedy równa takiej stopie procentowej, której należałoby użyć do zdyskontowania wszystkich przyszłych płatności otrzymywanych z tej obligacji (tj. nominału i kuponów) na dzisiaj tak, aby uzyskać wartość równą jej bieżącej wartości rynkowej. W naszym przykładzie rentowność ta wynosi 7,58%. W szczególności jest inna niż stopa oprocentowania kuponów tej obligacji, dlatego tych dwóch wartości nie można ze sobą utożsamiać.
Zalecenia Krajowego Standardu Aktuarialnego nr 1
Odpowiednie zapisy na temat tego, że do ustalenia stopy dyskontowej nie należy stosować wspomnianej stopy oprocentowania kuponów obligacji, zawiera Krajowy Standard Aktuarialny 1 (p. 3.2.5.3.). Podobnie wskazuje on, że nie należy w tym celu stosować np. WACC:
W szczególności dla celów ustalenia stopy dyskonta nie jest dopuszczalne stosowanie stopy zwrotu z aktywów, ani średniego ważonego kosztu kapitału (ang. WACC), ani stopy kuponowej obligacji.