Raport aktuarialny z wyceny rezerw na świadczenia pracownicze, który zawiera uzgodnienie bilansu otwarcia z bilansem zamknięcia wymaga wielu ujawnień. Niektóre pozycje pojawiają się w zasadzie zawsze, np.: koszty bieżącego zatrudnienia, odsetki netto od zobowiązania netto, zyski lub straty aktuarialne. Natomiast inne pozycje pojawiają się stosunkowo rzadko, chociażby koszty przeszłego zatrudnienia czy transfery pracowników. W uzgodnieniu pojawiają się także kwoty wypłaconych świadczeń, które Jednostka wypłaciła w analizowanym okresie.
Czym są koszty przeszłego zatrudnienia?
Zgodnie z Międzynarodowym Standardem Rachunkowości nr 19 (MSR 19) koszty przeszłego zatrudnienia wynikają ze zmiany lub ograniczenia programu.
Zmiany programu
Przykłady sytuacji, które stanowią zmianę programu:
- wprowadzenie nowych świadczeń pracowniczych (np. wprowadzenie nagród jubileuszowych do Regulaminu Wynagradzania),
- wycofanie pewnych świadczeń pracowniczych (np. rezygnacja z wypłat nagród jubileuszowych),
- zmiana obowiązujących w firmie świadczeń pracowniczych (np. zmiana wysokości odprawy emerytalno-rentowej z 300% wynagrodzenia na 200% wynagrodzenia).
Także systemowa zmiana wieku emerytalnego traktowana była jako zmiana programu i skutkowała powstaniem kosztów przeszłego zatrudnienia. Ostatni raz w naszym kraju takie okoliczności wystąpiły w 2017 r. (więcej informacji tutaj).
Ograniczenia programu
Zgodnie z MSR 19 ograniczenie programu występuje przy istotnym zmniejszeniu liczby pracowników, których dotyczą świadczenia. Jako przykłady takich zdarzeń standard wymienia m.in.:
- zamknięcie zakładu,
- zaniechanie działalności.
Czy koszty przeszłego zatrudnienia pojawiają się zawsze?
Jak wcześniej podkreślono, koszty przeszłego zatrudnienia powstają w wyniku zaistnienia pewnych – jednak niecodziennych – zdarzeń. Nic więc dziwnego, że przy jednej wycenie koszty te mogą się pojawić, a przy kolejnej będą wynosiły 0.
Zupełnie inaczej jest w przypadku kosztów bieżącego zatrudnienia, które są w pełni naturalnym składnikiem zmiany rezerw pomiędzy wycenami, wynikającym po prostu z pracy wykonywanej przez pracowników w danym okresie. Koszty bieżącego zatrudnienia są konsekwencją konieczności przyporządkowania świadczeń do poszczególnych okresów zatrudnienia pracownika w metodzie prognozowanych uprawnień jednostkowych (Projected Unit Credit).
Dodatnie czy ujemne?
Z uwagi na różne okoliczności powstania kosztów przeszłego zatrudnienia mogą one przyjmować zarówno wartość dodatnią jak i ujemną. Dodatnie koszty powstaną na przykład podczas wprowadzenia nowego świadczenia lub zmiany świadczeń na bardziej korzystne dla pracowników (gdy wartość zobowiązania wzrasta). Natomiast ujemne powstaną na przykład w wyniku wycofania świadczenia lub zmiany świadczeń na mniej korzystne dla pracowników (gdy wartość zobowiązania spada).
