Co to jest waloryzacja?
Waloryzacja wg definicji Słownika języka polskiego PWN to:
ustalenie wysokości istniejących świadczeń pieniężnych, np. emerytur, rent lub płac, w związku ze zmianą systemu pieniężnego lub jednostki monetarnej.
Waloryzacja rent i emerytur w 2025 r.
W Polsce waloryzacja rent i emerytur przeprowadzana jest 1 marca.
Waloryzacja emerytur i rent w 2025 r. będzie wynosiła 5,5%. Oznacza to istotnie niższy wzrost świadczeń w porównaniu ze wzrostami z ostatnich dwóch okresów (w roku 2023: 14,8%, w roku 2024: 12,12%), co ma związek ze zmieniającą się sytuacją społeczno-gospodarczą w Polsce.
Biuro aktuarialne podsumowuje od czego zależy poziom waloryzacji rent i emerytur?
Wartość waloryzacji zależy od dwóch parametrów:
- średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów w roku poprzednim,
- realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w roku poprzednim w stosunku do roku poprzedzającego rok poprzedni.
Zgodnie z Art. 89. pkt 1. Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych:
Wskaźnik waloryzacji to średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym zwiększony o co najmniej 20 % realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym.
Waloryzacja ustalona w 2025 roku zakłada ww. zwiększenie o dokładnie 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w 2024 roku.
W lutym 2025 r. GUS podał następujące wartości powyższych wskaźników:
- Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 15 stycznia 2025 r.:
- średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów w 2024 r. w stosunku do 2023 r. wyniósł 103,6 (wzrost cen o 3,6%),
- Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 11 lutego 2025 r.:
- realny wzrost przeciętnego wynagrodzenia w 2024 r. w stosunku do 2023 r. wyniósł 9,5%.
Zatem wyliczenie wysokości waloryzacji jest następujące: 3,6% +20%*9,5% = 5,5%.
Konkretne wartości wybranych świadczeń: emerytury oraz renty
Najniższa emerytura i renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy oraz renta rodzinna jeszcze dziś wynosi 1780,96 zł, natomiast od 1 marca 2025 r. będzie wynosiła 1878,91 zł. Jest to więc przyrost o 97,95 zł.
Najniższa renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową oraz renta rodzinna wypadkowa jeszcze dziś wynosi 2137,15 zł natomiast od 1 marca 2025 r. będzie wynosiła 2254,69 zł. Zatem przyrost nominalny wynosi 117,54 zł.
Czy waloryzacja wpływa na wycenę rezerw na odprawy emerytalno-rentowe?
Biuro aktuarialne (aktuariusz) specjalizuje się m.in. w wycenie aktuarialnej rezerw na świadczenia pracownicze tj. rezerwy na odprawy emerytalne, rentowe, pośmiertne, rezerwy na nagrody jubileuszowe itp.
Czy biuro aktuarialne wykorzysta efekt waloryzacji rent i emerytur w wycenie rezerw na odprawy emerytalno-rentowe? Odpowiedź brzmi: nie.
Odprawy emerytalne i odprawy rentowe są świadczeniami wypłacanymi byłym pracownikom. Może to być pracownik który:
- albo osiągnął wiek emerytalny – wówczas ma wypłacaną przez pracodawcę odprawę emerytalną
- albo pracownik, którego uznano za całkowicie lub częściowo niezdolnego do wykonywania pracy zarobkowej z powodu stanu zdrowia – wtedy nabywa prawa do odprawy rentowej.
Na powyższe świadczenia pracodawca tworzy rezerwy aktuarialne i korzysta w tym celu z usług aktuariusza. Aktuariusz tworzy model wyceny rezerwy na odprawy emerytalno-rentowe.
Z kolei renty i emerytury to świadczenia wypłacane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – państwowego funduszu celowego. Dysponentem Funduszu jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Tych świadczeń nie wypłaca pracodawca i nie tworzy na ten cel rezerw.
Wpływ waloryzacji emerytur na wycenę rezerw emerytalnych – pytania i odpowiedzi
Czy waloryzacja emerytur wpływa na wycenę odpraw emerytalnych?
Nie. Waloryzacja emerytur dotyczy świadczeń wypłacanych przez ZUS, a nie przez pracodawcę. Rezerwy na odprawy emerytalne wyceniane przez aktuariusza nie są zależne od waloryzacji świadczeń emerytalnych.
Dlaczego waloryzacja nie jest istotna przy tworzeniu rezerw aktuarialnych?
Odprawy emerytalne to jednorazowe świadczenia przysługujące w momencie zakończenia zatrudnienia. Ich wysokość zależy od zapisów w regulaminie wynagradzania, a nie od decyzji ZUS dotyczących waloryzacji emerytur.
Jakie wskaźniki wpływają na wysokość rezerw na odprawy emerytalne?
Przy wycenie rezerw aktuariusz stosuje przede wszystkim założenia dotyczące rotacji, przeżywalności, wieku, płci oraz prognoz wzrostu wynagrodzeń. Waloryzacja emerytur państwowych nie jest w nich uwzględniana, o ile regulamin tego nie wymaga.