Zanim przejdziemy do rezerwy na odprawy emerytalne, przyjrzyjmy się bliżej temu popularnemu świadczeniu pracowniczemu. Mówiąc o odprawie emerytalnej należy pamiętać o jej powiązaniu z odprawą rentową. Otóż zgodnie z par. 1 art. 92¹ kodeksu pracy:
Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.
Należy zaznaczyć, że pracownik tylko raz w życiu może nabyć prawo: albo do odprawy emerytalnej, albo do rentowej.
Ile wynosi odprawa emerytalna?
Odprawa emerytalna (lub rentowa) jest świadczeniem jednorazowym, nie podlega ozusowaniu. Zgodnie z kodeksem pracy, jej wysokość to jednomiesięczne wynagrodzenie ustalane tak jak podstawa ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.
W praktyce aktuarialnej często spotyka się zasady ustalania odprawy emerytalnej bardziej korzystne dla pracownika. To znaczy wewnętrzne regulacje (Regulamin Wynagradzania, Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy) gwarantują odprawę wyższą od kodeksowej, np. wielokrotność kwoty bazowej zależnej od stażu pracy u danego pracodawcy.
Wycena rezerw na odprawy emerytalne
Krajowy Standard Rachunkowości nr 6 wyraźnie wskazuje konieczność tworzenia rezerw na odprawy emerytalne. Zarówno w przypadku odpraw rozszerzonych (regulowanych wewnętrznymi ustaleniami), ale też w przypadku odpraw wynikających tylko z kodeksu pracy, wartość planowanych wypłat może być na tyle duża, że musi zostać ujęta w bilansie. W tym celu konieczna jest uprzednia wycena rezerw na odprawy emerytalne.
Rezerwy na odprawy emerytalne – przykładowe czynniki
Do czynników ściśle wpływających na poziom rezerw na odprawy emerytalne należy m.in. dyskonto. Jego poziom kształtuje sytuacja gospodarcza. Na potrzeby wyceny rezerw jest szacowane na podstawie rentowności obligacji z długim terminem zapadalności. Wysokość rezerwy na odprawę emerytalną, podobnie jak innych rezerw na świadczenia pracownicze, zależy również od struktury demograficznej (wieku, płci) pracowników.
Należy pamiętać, że poza wyższej wymienionymi czynnikami istnieje szereg innych wchodzących w skład skomplikowanego modelu wyceny rezerw. Ze względu na konieczność tworzenia modelu każdorazowo od nowa, rezerwy na odprawy emerytalne powinien regularnie szacować licencjonowany aktuariusz.